10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü Bilgi Notu
Eşitsizliklerin Olduğu Bir Dünyada Ruh Sağlığı
Bu tema, Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu tarafından, dünyada hala yoksulluk içinde yaşayan insan sayısının çok yüksek olması ve yaşanan bu eşitsizliğin ruh sağlığına ve ruh sağlığı hizmetlerine erişimdeki rolüne dikkat çekmek için belirlenmiştir. 2020 yılı pek çok zorluğun yanında aynı zamanda, ruh sağlığı sorunları yaşayan insanlar da dahil olmak üzere birçok ülkede ırk, cinsiyet ve etnik kökeninden ötürü yaşanan eşitsizlikleri yeniden öne çıkarmıştır. Bu tür eşitsizliklerin de tabi ki insanların ruh sağlığı üzerinde etkisi vardır. Böylesi eşitsizliklerin olduğu toplumlarda akıl hastalığı olan birçok kişi, hakları olan ve hak ettikleri tedaviyi alamamakta, aileleri ve bakım verenleriyle birlikte damgalanma ve ayrımcılığa maruz kalmaya devam etmektedir. Ruh sağlığı bozuk olan kişilerin yaşadıkları damgalama ve ayrımcılık, sadece o kişinin beden ve ruh sağlığını etkilemekle kalmaz, onların eğitim olanaklarını, mevcut ve gelecekteki kazançlarını, iş beklentilerini, ailelerini ve sevdiklerini de etkiler. Bu durumun böyle devam etmemesi için bu eşitsizliklerin ele alınması gerekmektedir. Bu eşitsizlikleri gidermek ve bu insanların yaşamın her alanına tam olarak katılabilmelerini sağlamak için hepimizin oynayacağı bir rol vardır. COVID 19 pandemisi, eşitsizliğin sağlık sonuçları üzerindeki etkilerini daha da vurgulamıştır. Pandemi, her yaştan insanı birçok yönden etkilemiş ve “enfeksiyon ve hastalık yoluyla, hayatını kaybedenlerin hayatta kalan aile üyelerinin yaşadığı yas yoluyla, ekonomik etkileri yoluyla ve yalnızlaşmaya yol açabilecek fiziksel mesafe nedeniyle etkilemeye de devam edecektir.
Acilen harekete geçmemiz gerekiyor.
2021 Dünya Ruh Sağlığı Günü 'Eşitsizliklerin Olduğu Bir Dünyada Ruh Sağlığı' temasıyla, yerel ve ulusal olarak ruh sağlığında eşitsizlikleri sürmesine neden olan konulara odaklanılması ve bu nedenlerle mücadele edilebilmesini amaçlanmaktadır. Yerelde eşitsizlikle mücadelede aktif rol oynamaları için sivil toplumun gücünü desteklemek önemlidir. Araştırmacıların ve uzmanların, ruh sağlığı hizmetlerine erişimdeki eşitsizlikler, ayrımcılıklar ve bunların nasıl önlenebileceği konusunda pratik önerileri de dahil olmak üzere bilgi ve bulgularını paylaşmaları ve her anlamda işbirliği yapılması sahaya katkı sağlayacaktır. 2021 Dünya Ruh Sağlığı Günü kampanyası, insanların iyi bir ruh sağlığına sahip olmalarını sağlamak için eşitsizliğin nasıl ele alınabileceğini vurgulamak için bir araya gelip birlikte hareket etmemiz için bir fırsat sunmaktadır.
Birliktelik hareketine siz de ortak olun, herkes için daha iyi bir yaşamın savunucusu olun.
Ülkemizde herkesin kolayca erişebileceği ve ücretsiz hizmet alabileceği birçok sağlık tesisi bulunmaktadır.
Toplum Sağlığı Merkezleri
Toplum Sağlığı Merkezleri, bölgesinde yaşayan toplumun sağlığını korumak ve geliştirmek maksadıyla sağlıkla ilgili risk ve sorunları belirleyen, bunlarla ilgili düzeltici ve önleyici faaliyetleri gerçekleştiren; birinci basamak koruyucu, iyileştirici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini koordine eden ve bu hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde sunulmasını izleyen, değerlendiren, denetleyen ve destekleyen; bölgesinde bulunan sağlık kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlayan sağlık kuruluşlarıdır.
Sağlıklı Hayat Merkezi
Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM); sağlığa yönelik risklerden birey ve toplumu korumak, sağlıklı hayat tarzını teşvik etmek, birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirmek ve bu hizmetlere ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla kurulan çok amaçlı yapılardır. SHM’ler, toplum sağlığı merkezine bağlı ek hizmet birimi olarak faaliyet göstermektedir. Sağlıklı Hayat Merkezlerinde sunulan hizmetler aşağıda yer almaktadır.
Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (Ketem)
Merkez büyüklüğü ve donanımı göz önüne alınarak kanser tarama, danışmanlık, eğitim faaliyetleri yürütülür. Bu faaliyetler için hedef nüfus göz önüne alınarak yıllık faaliyet planı hazırlanır. Hedef nüfusa yönelik; korunma ve erken tanı öncelikli olmak üzere grup ve birebir halk eğitimi çalışmaları yapılır. Aile hekimlerince yönlendirilen bireyler dışında hedef nüfusun taramalara etkin katılımı için aktif çaba sergilenir. Doğrudan iletişim araçları ve medya yoluyla vatandaş hizmete yönlendirilir. Danışmanlık hizmetleri KETEM'de toplu halde verilmekte olup birebir danışma için ortalama süre 15 dakikadır.
Tarama sonucu kanser tespit edilen vatandaşların bilgilendirilmesi ve desteklenmesi sürecine yönelik gerekli hassasiyet gösterilmelidir. Faaliyetlerin yürütülmesi esnasında kişisel verilerin gizliliğine azami saygı gösterilir. Gerektiğinde hasta ve hasta yakınlarına sosyal, ruhsal ve tıbbi konularda danışmanlık hizmeti sunulur.
Toplum Ruh Sağlığı Merkezi
Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri ağır ruhsal hastalığı olan kişilere psikososyal destek hizmetlerinin verilebilmesi, sosyal rehabilitasyonlarının sağlanabilmesi için faaliyet gösteren toplum temelli sağlık kuruluşlarıdır. TRSM, hastane ya da yataklı hizmet sunan bir kurum değildir. Merkez hizmetlerinden yararlanmak için, hastanın bizzat kendisi veya hasta yakınları başvurabilir. Hastalara bireysel danışmanlık hizmeti verilmektedir.
Çocuk İzlem Merkezi
Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM), cinsel istismara uğramış çocukların ikincil örselenmesini asgariye indirmek, adli ve tıbbi işlemlerin bu alanda eğitimli kişilerden oluşan bir merkezde ve tek seferde gerçekleştirilmesini temin etmek üzere kurulmaktadır.
Aile Sağlığı Merkezi
Aile Sağlığı Merkezlerinde aile hekimi ve aile sağlığı çalışanları tarafından, birinci basamak sağlık hizmetlerinden bireye yönelik koruyucu, tanı, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin verilmekte, Toplum Sağlığı Merkezleri ve bağlı birimlerce, bölgesindeki topluma yönelik sağlıkla ilgili risk ve sorunları belirleyerek bunların düzeltilmesi ve/veya önlenmesi (Çocuğun Psikososyal Gelişiminin Desteklenmesi Programı, Otizm Spektrum Bozukluğu, Kanser ve kronik hastalık taramaları) için çalışmalar yürütülmektedir.
Sağlık tesisleri erişiminde sorun yaşayan ya da nereye başvurması gerektiğini bilemeyen kişiler aile sağlığı merkezlerine danışmanlık ve hekim değerlendirmesi için başvurabilir.